Leo XIV is de naam van de nieuwe paus want deze paus wil evenals de vorige paus Leo, XIII, dat de rooms-katholieke kerk een belangrijke rol gaat spelen in deze tijden van grote maatschappelijke veranderingen en conflicten.
In de tijd van Leo XIII aan het einde van de 19de eeuw waren de nieuwe maatschappelijke vraagstukken het gevolg van de industriële revolutie: grote groepen fabrieksarbeiders leefden in armoede, werkten in slechte omstandigheden voor lage lonen en er was zeer gebrekkige huisvesting.
Paus Leo XIII publiceerde in 1891 een pauselijke brief, Rerum Novarum, dat letterlijk betekent “Over nieuwe zaken.” In deze zogenaamde encycliek benadrukte de kerk de noodzaak van sociale gerechtigheid en pleitte voor een rechtvaardige samenleving.
Belangrijkste punten: een loon dat voldoende was om in het levensonderhoud te voorzien; solidariteit met de zwakkeren, de verantwoordelijkheid van de samenleving om de zwakkeren te helpen. En het recht op vereniging: werknemers mochten vakbonden vormen om hun rechten te beschermen en hun belangen te behartigen.
Rerum Novarum had ook effect in Limburg.
De kerk was daar al langer al maatschappelijk zeer actief. In 1890 waren er in Limburg een 65-tal rooms-katholieke instellingen, Spatie vooral op het terrein van onderwijs en vorming. Na 1891 kwamen allerlei vernieuwingen. De landbouwers, de middenstanders, de arbeiders en de werkgevers richtten eigen rooms-katholieke organisaties op. Vooral in de in de landbouw was dat meteen een groot succes. In 1901 ontstond de Limburgse Landbouwbond, de eerste organisatie in Nederland op provinciaal niveau.
Meer organisaties volgden in andere sectoren. Op Katholiekendagen kwamen alle belangrijke organisaties en leiders van de katholieke zuil bij elkaar. Uit onze regio waren veel Gulpenaren leidend in deze organisaties zoals Andries Vliegen en onderwijzer Crombach.
Andries Vliegen een behoudend katholiek, was een pionier en leider van meerdere katholieke organisaties. Hij was medeoprichter, in 1898, van een afdeling van de katholieke Werkliedenvereniging in Gulpen. Die zou twee jaar later, samen met zes andere afdelingen in Limburg, de RK Volksbond Limburg gaan vormen waar Andries 23 jaar voorzitter van zou zijn. En dat allemaal als gevolg van de encycliek van paus Leo XIII. Daarmee legde die paus de basis van de sociale leer van de Katholieke Kerk en van de rooms-katholieke arbeidersbeweging.
